Nesne, cümlenin yan ögelerinden biridir. İşi yapan kişinin işinden etkilenen her öge nesne olarak değerlendirilmektedir.

Nesne Nedir?

Cümlede eylemi yapan kişi öznedir. Bu eylemi gerçekleştiren kişinin yaptığı işten etkilenen varlık, kişi ya da canlı nesne olarak değerlendirilmektedir. Nesneyi bulmak için eyleme sorulan bazı sorulara cevap vermek yeterli olacaktır:

Neyi

Eyleme sorulan bu soruların cevabı nesneye götürmektedir. Aslında nesne Türkçede -i belirtme hal ekinin eklendiği tüm kelime ve kelime gruplarını ifade etmektedir. Belirtme hal ekinin eklenmesiyle birlikte belirtili nesne oluşmaktadır. Ancak bazı durumlarda belirtme hal eki eklenmez. Bu durumlarda
sözcük yine nesne görevinde yani işten etkilenen görevinde kullanılıyorsa belirtisiz nesnedir.

Türkçede Belirtili Nesne Örnekleri Nelerdir?

Belirtili nesne kullanılan klasik nesnedir. Neyi, kimi ve nereyi sorularına cevap vermektedir. Yani belirtme hal ekinin eklendiği sözcüklerin cümlede yer edinmesi durumunu ifade etmektedir. Belirtili nesne örnekleri:

Babam bugün duvarları boyadı

Yukarıdaki cümlede eylem boyadı sözcüğüdür. Kip ve kişi eklerinin yardımıyla çekimlenmiş olan boyadı sözcüğü cümlede iş, oluş, hareket bildiren sözcük olarak kullanılmıştır. Dolayısıyla ana öge olan yüklem olarak bilinir. Nesne ve diğer tüm ögeleri bulmak için yükleme soru sormak yeterli olacaktır. Babam neyi
boyadı? Bu sorunun cevabı duvarları; sözcüğüne götürecektir. Duvarları sözcüğü görüldüğü gibi -i belirtme hal ekinin almıştır. Dolayısıyla belirtili nesnedir. Belirtili nesne hakkında birçok örnek sıralanabilir:

Kapının kilidini bozduğu için içeri giremedik. ( kapının kilidini)

Belirtisiz Nesne Örnekleri Nelerdir?

Belirtisiz nesne belirtili nesneye göre daha zor bulunmaktadır. Bunun en önemli sebebi özneyle yani işi yapanla karıştırılıyor olmasıdır. Belirtisiz nesneyi bulmak için öncelikle yükleme ne, kim ve nere sorularını sormak gerekmektedir. Çünkü belirtisiz nesne belirtme hal eki olan -i ekini almamıştır. Ancak hala işi yapan değil işten etkilenen olarak kabul edilir. Özneyle karıştırmamak adına yüklemi bulduktan sonra o eylemi gerçekleştiren kişiyi yani özneyi bulmak ipucu olarak kabul edilir.

Belirtisiz nesne örneği:

Herkes kitap okuyacak.

Bu cümlede eylem okuyacak sözcüğüdür.

İşi yapan kişi ise yani özne herkestir. Burada işten etkilenen varlık ne sorusunun cevabı olan kitap sözcüğüdür. Öncelikle şu soruyu sormak gerekmektedir:
Okumak eylemini yapan kişi kitap mıdır?

Okuma eylemini yapan kişi herkes olarak bilinir. Okuma eyleminden etkilenen varlık ise kitaptır.

Öğretmenime kırlardan çiçek topladım. ( Çiçek)

Nesne ile İlgili Cümleler

Dün yapılan ihaleyi, en güçsüz aday kazandı. (Belirtili Nesne) gezdirdim. (Belirtili Nesne) kim topladı? (Belirtili Nesne) tamirciye gönderdim. (Belirtili Nesne) makineye attım. (Belirtili Nesne) getirdik. (Belirtisiz Nesne) almış.(Belirtisiz Nesne) görmedim. (Belirtisiz Nesne) içerim. (Belirtisiz Nesne) aldım. (Belirtisiz Nesne) siparişi verdim. (Belirtisiz Nesne)